Chucho Valdes to jeden z weteranów „kubańskiej eksplozji” w jazzie lat 70-tych.Obok Paquito D’Rivery, Arturo Sandovala oraz zespołu Irakere jest uznawany za autora światowego  sukcesu cuban-jazzu. Naukę muzyki oraz gry na pianinie odebrał od ojca Bebe Valdesa, popularnego lidera jednej z hawańskich orkiestr tanecznych. Ponadto uczył się prywatnie u wybitnych kubańskich pedagogów: Zenaidy Romeu oraz  Rosario Franco. Początkowo ( w końcu lat pięćdziesiątych) pracował z zespołach Ernesto Lecuony oraz   Benny’ego More’a. Swoje autorskie trio założył w 1957 roku; koncertował z nim przez kilka sezonów ( równocześnie grając w orkiestrze ojca).Grał także w słynnej Elio Reve Orchestra (1965-67).Wraz z grupą muzyków założył w 1967 roku słynną Orchestra Cubana de Musica Moderna. Zespół ten stał się zaczątkiem nowego afro-cuban jazzowego stylu, co w konsekwencji ( i po zmniejszeniu składu) doprowadziło do powstania grupy znanej  później jako Irakere.

Założona w Hawanie  w 1973 roku grupa Irakere jest prekursorem latyno-kubańskiej mody jaka wytworzyła się w ciągu ostatnich lat w związku z modą na tzw. buena vista. Kubańskie rytmy nabrały teraz nowego wyrazu i choć niepozbawione znamion autentyzmu stały się ważnym nurtem współczesnej muzyki rozrywkowej.  W przypadku jazzowych zespołów i solistów kubańskich,  którzy mieli okazję koncertować i nagrywać wcześniej  na Zachodzie aplauz dla ich twórczości był zasłużony. Tak było w przypadku  muzyków skupionych wokół Orquesta Cubana de Musica Moderna. Najwybitniejsi z nich to pianista Chucho Valdes,  trębacze Arturo Sandoval,  Jorge Varona,  saksofoniści Carlos Averhoff,  Paquito D’Rivera,  gitarzysta Carlos Emilio,  wokalista i perkusista Oscar Valdes. To właśnie ta grupa utworzyła, przez wiele lat sztandarową dla kubańskiego jazzu,  formację Irakere. Kiedy w 1978 roku zespół odbył trasę koncertową w USA – zachwytom nie było końca. W czasie trasy europejskiej ( w 1997 roku) zespół ustanowił swoisty rekord: w londyńskim klubie Ronnie’go Scotta grał ( wyprzedane do ostatniego miejsca) dwa koncerty dziennie przez równe cztery tygodnie ! Irakere koncertowała i nagrywała w różnych składach personalnych,  jej liderzy podejmowali także autorskie projekty i tworzyli własne ( często cieszące się jeszcze większym powodzeniem niż Irakere) zespoły. Liderzy i muzycy Irakere nagrywali i koncertowali także z  muzykami amerykańskimi (np.   w Hawanie w 1979 roku z Dizzym Gillespiem). W 1980 roku zespół opuścił Paquito D’Rivera  a rok później Arturo Sandoval, którzy zdecydowali się na indywidualne kariery. Także z formacją rozstał się frontmen-pianista Chucho Valdes. Mimo braku najbardziej kreatywnych muzyków, grupa nadal – i to z dużymi sukcesami – koncertowała i nagrywała. Zespołem ( do lat 90-tych) przewodził   Chucho Valdes, który równocześnie  prowadził także własny kwartet oraz występował solo jako pianista. W 1980 zainicjował Havana International Jazz Festival,  który przez lata stał się ważnym wydarzeniem artystycznym. Dzięki  inicjatywie Chucho Valdesa w Hawanie pojawili się z jazzowymi koncertami wybitni muzycy:. Tania Maria,  Ronnie Scott,  Dizzy Gillespie,  Carmen McRae,  Roy Hargrove. Ostatnia dekada to triumf solowej pianistyki Chucho Valdesa. Jest ozdobą wielu prestiżowych estrad, pojawia się w glorii legendarnego twórcy na festiwalach w Ameryce i w Europie. Jego ogromna dyskografia zawiera nie tylko nagrania dokonane wraz z Irakere, ale także doskonale przyjmowane autorskie – zwłaszcza solowe – projekty. Najciekawsze albumy to z pewnością „Irakere” , “Misa Negra”, “A Night At Ronnie Scott’s” , “The Legendary Irakere In London” , “Lucumi – Piano Solo” , “From Havana With Love” ,  okolicznościowy “Felicidad” ,  “Homenaje A Benny More” , “ In The Spur Of The Moment” ( zrealizowany  z Stevem Turre’m) oraz “Tribute To Irakere” oraz nagrany dla prestiżowej Blue Note Records “Live in New York.

Dionizy Piątkowski