ANTHONY BRAXTON & Sextet

Anthony Braxton – artysta zaliczany do najwybitniejszych twórców współczesnego jazzu i szeroko rozumianej muzyki awangardowej – wystąpi na jedynym koncercie w warszawskiej Filharmonii Narodowej. Przedstawi swój nowy Sextet – z legendarnym saksofonistą zagrają: trębacz Taylor Ho Bynum, skrzypaczka Jessica Pavone, tubista Jay Rozen, basista Chris Dahlgren oraz japoński perkusista Satoshi Takeishi

Braxton rozpoczął naukę muzyki na klarnecie, zaliczył jeden semestr w Wilson Junior College i wstąpił do wojska, gdzie kontynuował naukę gry na klarnecie i doskonale opanował także grę na saksofonie altowym. W 1966 r. dołączył do Association for the Advancement of Creative Musicians (AACM), chicagowskiego stowarzyszenia czarnych muzyków kierowanego przez Muhala Richarda Abramsa i Roscoe Mitchella. Niebawem założył własny zespół (później znany jako Creative Construction Company), do którego zaprosił Leroya Jenkinsa i Leo Smitha, by w 1968 r. zrealizować płytę „Three Compositions Of New Jazz”. Zawarta na niej muzyka była swego rodzaju ilustracją eksperymentalizmu muzyków chicagowskich, kładących nacisk na barwę, fakturę i przestrzeń – jako przeciwwagę do skrajnie ekspresyjnej i intensywnej muzyki Johna Coltrane’a (dominującej na scenie nowojorskiej). Braxton lansował wtedy także rewolucyjną artystycznie koncepcję AACM polegającą na wzbogacaniu brzmienia stosowaniem najdziwniejszych instrumentów. Wkrótce opanował grę na wszelkich saksofonach, klarnetach i fletach.

Podstawowym instrumentem Braxtona pozostawał saksofon altowy, czego dał znamienity dowód nagrywając (1969) podwójny album „For Alto” – pierwsze w historii jazzu całkowicie solowe nagranie saksofonowe. W 1969 r. grupa Creative Construction Company wyjechała do Paryża, by tam -nie zjednując sobie entuzjastów – nieoczekiwanie się rozpadła. Braxton powrócił do USA, zamieszkał u legendarnego awangardzisty jazzu – Ornette’a Colemana. Zauroczony filozofią artystyczna Colemana i przytłoczony jego wielkością odsunął się od muzyki i zarabiał na życie grą… w szachy. W 1970 r. połączył wraz z Chickiem Coreą, Dave’em Hollandem i Barrym Altshulem stworzył zespół Circle, jeden z ważniejszych, choć enigmatycznych zespołów awangardowego jazzu lat siedemdziesiątych. Kontrowersyjne filozofia scientologiczna Chicka Corea doprowadziła do rozpadnięcia się zespołu. Braxton wrócił do Paryża, gdzie stał się liderem rodzącej się europejskiej awangardy. Kontrowersyjne koncerty z udziałem gwiazd europejskiego jazzu (Globe Unity Orchestra Alexa von Schlippenbacha czy w warsztatowe Company, Dereka Baileya) budowały zdolnemu saksofoniście i kompozytorowi status wielkiej jazzowej osobowości. Już jako znamienity i szanowany twórca w 1974 r. podpisał lukratywny kontrakt z Aristą Records i poddał się sugestiom znanego producenta Michaela Cascuny: powrócił do Stanów i założył autorski kwartet z D. Hollandem, B.Altschulem i Kennym Wheelerem (którego później zastąpił go George Lewis). Współpraca z tak prestiżową wytwórnią jak Arista Records gwarantowała niezależność dla muzycznych koncepcji Braxtona oraz – co także ważne – komercyjną promocję nowej muzyki.

Braxtonowi mało było jednak opinii ekscentryka, na którą zasłużył sobie np. tytułując swoje kompozycje enigmatycznymi diagramami. Zaczął wzbudzać kontrowersje w jazzowych kręgach także swoimi płytami („For Trio”, „For Four Orchestras” czy For „Two Pianos”) – inspirowanymi dziełami Schoenberga, Stockhausena i Cage’a. Nagrania te ujawniły zainteresowania i fascynacje Braxtona muzyką współczesną. Jakby odcinając się od takiej klasyfikacji Braxton podkreślał swoje przywiązanie do jazzu, do jazzowej tradycji oraz inspiracji czerpanych wprost z muzyki Johna Coltrane’a, Paula Desmonda czy Warne’a Marsha. Jakby na udowodnienie tej fascynacji, w 1974 r., nagrał dwie płyty pod wspólnym tytułem „In The Tradition” (w latach późniejszych serię tę wzbogacił o fascynujące nagrania poświęcone Theleniousowi Monkowi i Lenniemu Tristano), wyprzedzając jakby w ten sposób o kilka lat obsesję jazzu lat osiemdziesiatych – „powrotu do korzeni”. W latach siedemdziesiątych powstały dwie płyty zawierające improwizowaną muzykę nagraną przez Braxtona w duecie z gigantem bopowej perkusji Maxem Roachem: płyta z występu kwartetu Braxtona w Dortmund oraz obsypana nagrodami „Creative Orchestra Music” z 1976 z awangardowymi kompozycjami na big-band, którą wielu znawców uważa za jedną z najlepszych albumów saksofonisty.

W latach 80. w muzyce Braxtona coraz liczniej pojawiały się elementy znamionujące jego zainteresowanie mistycyzmem, teatrem i artystycznymi happaningami. Napisał serię „rytualnych i obrzędowych” kompozycji związanych z astrologią, numerologią, kostiumologią i tańcem, które znalazły swoją kulminację w ostatnim, nadal nie dokończonym dziełem „Trillium” – zestawem 12 pełnospektaklowych oper! Złożoność formy przeniknęła także do kompozycji Braxtona pisanych na kwartet, który był głównym realizatorem jego eksperymentów nawiązujących do jazzu. Na płycie „On Four Compositons” artysta wprowadził koncepcję 'struktur wyznaczonych pulsem’, jako odpowiednika progresji akordów.

Nieco później zajął się także „multiple logics music”, polegającą na tym, że muzycy (przez ostatnich sześć stali partnerzy Braxtona to Marilyn Crispell, Mark Dresser i Gerry Hemingway) mogli wykonywać dwie, trzy lub cztery kompozycje jednoczesnie (jak na płytach „Quartet -London”, „Quartet – Birmingham”, „Quartet-Willisau”). Mimo że Braxton ma także inne zajęcia (od kilku lat wykłada w słynnym Wesleyan College) jest niesłychanie aktywnym twórcą: napisał prawie 400 kompozycji, nagrał ponad 80 płyt jako lider i pojawił się na co najmniej stu innych. W 1985 r. opublikował „Tri-axium Writings”- trzytomowy traktat filozoficzny, a w 1988 r. pierwsze tomy „Composition Notes”. Jego ostatnie płyty to nagrania solo, w duetach, triach i kwartetach (np.z ROVA Saxophone Quartet) a także w dużych składach (np.z London Jazz Composers Orchestra). Coraz częściej wraca także do kwartetu prezentując autorskie wersje standardów jazzu.

Anthony Braxton tworzy muzykę na nowym poziomie intensywności, abstrakcji i piękna. Choć artysta nadal traktowany jest ze sporą podejrzliwością nie można nie doceniać znaczenia jego nowatorskich poczynań i wpływu na młodych twórców nowego jazzu. Obok Ornette’a Colemana, Cecila Taylora, Johna Cage’a, Krzysztofa Pendereckiego jest jednym z nielicznych kompozytorów, których dzieła na stałe weszły do kanonu muzyki światowej. Pojawienie się artysty na estradzie zawsze przyjmowane jest jako wielkie i sensacyjne wydarzenie.

Three Compositions Of New Jazz (1968), B-X-NO/47A (1970), This Time (1970), For Alto (1971), The Paris Concert (1971;z grupą Circle: Corea, Holland, Altschul), Steps Out (1971), Donna Lee (1972), Saxophone Improvisations Series F (1972),Conference Of The Birds (1972), Town Hall ’72 (1972), Familie (1972; z Gunterem Hampelem, Jeanne Lee), Four Compositions (1973), Silence (1974), Together Alone (1974; z Josephem Jarmanem), In The Tradition (1974), Solo- Live At Moers Festival (1974), Live At Moers Festival (1974), Trio & Duet (1974), New York Fall ’74 (1975), Creative Construction Company(1975), Creative Music Orchestra- RBN (1975), Five Pieces (1975), Creative Construction Company (1976), Elements Of Surprise (1976; z Georgem Lewisem), Duets (1976; z Muhalem Richardem Abramsem), The Complete Braxton (1977), Duo (1977; z Derekiem Bailey’em), The Montreux & Berlin Concerts (1977), Time Zones (1977; z Richardem Teitelbaumem), Company Two (1977; z D. Bailey’em, Evanem Parkerem), For Trio (1978), Duets (1978; z Roscoe Mitchellem), For Four Orchestras (1978), Birth-Rebirth (1978; z Maxem Roachem), Alto Saxophone Improvisations (1979), One In Two – Two In One (1980; z M.Roachem), Seven Compositions ’78 (1980), Performance Quartet (1981), Composition ’98 (1981), For Two Pianos (1982), Four Pieces (1982; z Giorgio Gaslinim), Six Compositions- Quartet (1982), Open Aspects’ 82 (1982; z R.Teitelbaumem), Six Duets (1982; z Johnem Lindbergiem), Four Compositions-Quartet (1983), Royal (1984; z D.Bailey’em), With Anthony Braxton (1984; z Neighbours), Composition 113 (1984), Szabraxtondos (1985; z Gyorgy Szabadosem), Six Compositions -Quartet (1985), Seven Standards (1985), Seven Standards (1986), Anthony Braxton-Robert Schumann String Quartet (1986,), Five Compositions-Quartet (1986), Moment Precieux (1987; z D.Bailey’em), Duets (1987; z Gino Robair’em), Six Monk’s Compositions (1988), Zurich Concerts (1988; z The London Jazz Composers Orchestra), Composition 96 (1989), Quartet-London 1985 (1989), The Aggregate (1989; z ROVA Saxophone Quartet), Ensemble/Victoriaville’ 88 (1989), 19-Solo Compositions (1989), Compositions 99, 101, 107 & 139 (1989; wznowione jako Four Compositions (Solo, Duo & Trio) 1982/1988), Seven Compositions-Trio (1989), Kol Nidre (1990, z Andrew Voigtem), Duets Vancouver (1990; z Marilyn Crispell), Eight (+3) -Tristano Compositions (1989),For Warne Marsh (1990), Prag’84 -Quartet Performance (1991), Dortmund’76 (1991), Solo-London’88 (1991,), Eugene (1991), Quartet- Birmingham’85 (1992), Eight Duets (1992), Composition No. 165 (1992), Two Compositions -Ensemble 1989-91 (1992), Quartet -Willisau’ 91 (1992), Quartet -Coventry’ 85 (1993), Wesleyan -12 Altosolos (1993), Duo -Leipzig ’93 (1993), Charlie Parker Project (1993),Piano Quartet Yoshi (1994),Dances & Orations (1994), Piano Music 1968-88 (1996),11 Compositions-Duo (1997),Seven Standards (1996),Quartet-Santa Cruz’93 (1997), Quintet (Basel) 1977 (2000), 8 Compositions Quintet (2001),Two Compositions -Trio (2003),Four Compositions (2003),Organic Resonance (2003; z Wadadą Leo Smithem), Solo -Milano 1979, Vol. 2 (2004),Charlie Parker Project (2004)