Z założonego w 1965 roku przez Muhala Richarda Abramsa, Jodiego Christiana, Steve’a McCalla i Phillipa Cochrana chicagowskiego ruchu muzycznego, społecznego, duchowego i politycznego AACM wywodziło się wiele znaczących zespołów i muzyków, jak Air, Art Ensemble of Chicago, Anthony Braxton, Phillip Wilson, Leo Smith czy Chico Freeman.
Głównym twórcą i liderem AACM (Association for the Advancement of Creative Musicians) był Muhal Richard Abrams, który lansował wśród muzyków potrzebę zdobywania wiedzy, także w dyscyplinach pozamuzycznych, konieczność postrzegania swojej sztuki na szerszym tle, na przykład społecznym. W odniesieniu do samej muzyki Abrams kładł nacisk nie na szlifowanie techniki i fascynację gęstymi harmoniami, lecz na poszukiwanie nowych barw i faktur. Zainteresowanie brzmieniem skłaniało chicagowskich muzyków do sięgania po nietypowe instrumentarium, jak gwizdki, okaryny, węże ogrodowe czy kuchenne narzędzia, w czym celowała szczególnie Art Ensemble of Chicago. Jazzmani spod znaku AACM stawiali na pierwszym miejscu współpracę zespołową, a nie popisy solistyczne wywodzące się z tradycji muzycznych rywalizacji. Na fali powodzenie AACM wkrótce powstały podobne formacje, jak Black Artists Group (BAG) z St. Louis czy już dużo później nowojorski ruch loft-jazzu Sama Riversa. Wielu wybitnych twórców współczesnego jazzu jest lub przez pewien czas było związanych z ideą AACM: specyficznie pojmowanej i prezentowanej afro-amerykańskiej tradycji.
Chicagowscy awangardziści (Anthony Braxton, Roscoe Mitchell, Joseph Jarman, Malachi Favors, Lester Bowie) już w latach sześćdziesiątych łamali standardową konwencję prezentacji jazzu: przy zastosowaniu afrykańskiego instrumentarium, szukali nowego brzmienia i ekspresji. Improwizacjami doprowadzili swoją „new black music” do perfekcji graniczącej z mistyką, teatrem, jazzowym, swingowym standardem. Po latach eksperymenty twórców AACM (Art Ensemble Of Chicago, A.Braxtona, Sun Ra) okazały się na tyle ważnymi, iż porównuje się je często z innowacjami Johna Coltrane’a i Charlie Parkera. Wielu muzyków z czasem zarzuciło stylistykę AACM, pozostając jednak wiernym idei „new black tradition„. Multi-improwizacje, wykorzystywanie instrumentów ludowych, ewolucja w samym zamyśle jazzowej kompozycji przybliża „black music” ku afro-amerykańskiej tradycji, niż ku ortodoksyjnie postrzeganej muzyce jazzowej. Prowadzi to często do łączenia działań muzycznych z ideologią, fascynacją i eksponowaniem polityczno-społecznej warstwy sztuki. Nawiązanie do „korzeni jazzu” przybiera więc formę dyskryminacji i potępienia wszystkiego, co w jazzie jest poza układem „black tradition„.To stąd rodzi się przekonanie o afrykanizm muzyki Czarnych Amerykanów, a sięganie po wszystko, co ma znamię Afryki staje się często obsesją twórczą. W Art Ensemble Of Chicago muzycy wykorzystują nie tylko przeróżne afrykańskie instrumenty i skrywają się pod maskami czarowników, ale także przybierają miast swoich amerykańskich nazwisk, afrykańskie pseudonimy (np. basista Malachi Favours Maghostut, perkusista Famoudou Don Moye). Dyskografia AACM obejmuje kilkaset wybitnych albumów a niemal każdy z muzyków tworzących wokół AACM należy do ścisłej elity współczesnego jazzu.
