Aksamitne brzmienie organów Hammonda tworzy w muzyce nową jakość. I dzieje się tak nie tylko w rhythm and bluesie, muzyce soul, nabożeństwach gospel and także w jazzie, gdzie instrument ten stał się szczególnie charakterystycznym, ale i nie często – być może ze względu na gabaryty oraz logistykę transportu – wykorzystywanym. Pianiści chętnie porzucają ten „kłopotliwy” sprzęt i przenikają w gąszcz elektronicznych keyboardów lub magii eleganckich fortepianów.

 Organy Hammonda mają już prawie 90 lat a ich twórcą był amerykański inżynier Laurens Hammond (1895–1973), który opatentował swój wynalazek w 1934 roku. 15 kwietnia 1935 roku podczas Wystawy Sztuki Przemysłowej w budynku rozgłośni radiowej RCA w Chicago Laurens Hammond zademonstrował publicznie elektryczne organy. W pokazie wziął udział m.in. George Gershwin, który – zauroczony wynalazkiem Hammonda – natychmiast zakupił instrument dla siebie. Sześć egzemplarzy zamówił też znany amerykański przemysłowiec Henry Ford. W ciągu kilku miesięcy po wystawie firma otrzymała 1400 zamówień na organy, które w tamtym okresie kosztowały więcej niż nowy samochód. Podczas pierwszych trzech lat działalności sprzedano ponad pięć tysięcy instrumentów. Laurens Hammond wynalazł organy z myślą, że będą one wykorzystywane tylko w muzyce sakralnej, a jednak karierę zrobiły one przede wszystkim w muzyce jazzowej i rozrywkowej, pewną rolę odegrały również w awangardowych eksperymentach muzyki poważnej drugiej połowy XX wieku.

W Polsce organy Hammonda pojawiły się dopiero w latach 50-tych XX wieku W 1955 roku oddział krakowski Polskiego Radia wyposażył swoje studio w ten instrument, który następnie Andrzej Kurylewicz wykorzystał w założonym przez siebie Sekstecie Organowym PR, dokonując licznych nagrań archiwalnych. Pierwszym znanym w Polsce wirtuozem Hammonda był Benon Hardy, któremu w 1957 roku zaproponowano obejrzenie organów wystawionych na Międzynarodowych Targach Poznańskich. Hardy, zafascynowany instrumentem, nagrał audycję radiową, a następnie cykl audycji muzycznych. W tym samym czasie Wiktor Kolankowski po mistrzowsku akompaniował na organach Hammonda z towarzyszeniem sekcji rytmicznej znanym polskim wokalistom. W 1968 roku Krzysztof Sadowski założył Grupę Organową Krzysztofa Sadowskiego, w której Hammond był instrumentem wiodącym. Ten sam artysta w 1975 roku wydał autorski zbiorek „Pięć utworów na organy elektryczne”. pomyślany jako materiał edukacyjny dla tych, którzy chcieliby grać organową muzykę rozrywkową z elementami jazzu. Niepowtarzalne brzmienie Hammonda wykorzystał też w 1970 roku Czesław Niemen, wydając uważany za najlepszy w historii polskiego rocka album „Niemen Enigmatic” z kultowym „Bema pamięci żałobny rapsod”. Od 1973 roku właścicielem kultowego Hammonda B-3 był także najlepszy polski organista jazzowy, Wojciech Karolak, który swoja grą wprowadził kanon gry na tym instrumencie. Na organach Hammonda grali również: Jerzy Abratowski, Zbigniew Podgajny (Niebiesko-Czarni), Andrzej Zieliński (Skaldowie), Piotr Figiel, Józef Skrzek (SBB), Grzegorz Ciechowski, Paweł Serafiński. Wśród elity dzisiejszego jazzu niekwestionowanym mistrzem gry na organach Hammonda jest Kajetan Galas.

Organ Spotkwartet  Kajetana Galasa powraca po dwunastu latach albumem Oitago.  Kajetan Galas to wirtuoz gry na organach Hammonda, absolwent krakowskiej Akademii Muzycznej, studiował także w ArtEZ Enschede — jedynej szkole w Europie kształcącej „hammondzistów”. Pobierał nauki u  Piotra Wyleżoła, Larry’ego Goldingsa, Johna Hondorpa, Joachima Mencla, Dominika Wani, Wojciecha Groborza, Jaspera Soffersa (ze słynnej Metropole Orchestra). Jest wielokrotnym  laureatem   plebiscytów Jazz Forum, oficjalnym przedstawicielem Hammond Polska (jako jeden z nielicznych artystów w Polsce używa na scenie oryginalnego Hammonda B3 wraz z głośnikiem Leslie 14), jest zwycięzcą konkursów jazzowych(od  Jazz nad Odrą, Blue Note Jazz Competition po Azoty Tarnów International Jazz Contest i  Novum Jazz Festival). Współpracował z najwybitniejszymi polskimi muzykami ( od Janusza Muniaka i Krzesimia Dębskiego po Michała Urbaniaka i  Stanisława Soyką). Nagrał kilkanaście albumów, a wraz z autorskim zespołem Organ Spot zadebiutował w 2012 roku; teraz pokazuje swe artystyczne oblicze sesją „Oitago”.

Formacje Organ Spot tworzą  gitarzysta Szymon Mika – jeden z najbardziej utytułowanych gitarzystów jazzowych w Polsce, laureat Międzynarodowego Jazzowego Konkursu Gitarowego im. Jarka Śmietany (2015), Grand Prix Jazz nad Odrą (2012) oraz wielu innych nagród. Uznany za Nadzieję Roku 2016 i Gitarzystę Roku 2022 ankiet Jazz Forum. Studiował w Polsce i Szwajcarii, współpracuował z Dave’m Hollandem, Joshuą Redmanem, Kurtem Rosenwinkelem oraz wieloma zacnymi polskimi artystami. Perkusista Grzegorz Masłowskijest absolwentem Akademii Muzycznych w Katowicach i Krakowie, laureaten prestiżowych konkursów jazzowych w Polsce i za granicą ( od  Getxo Jazz Festival po Jazz Juniors i Jazz nad Odrą). Jest zdobywca nagrody Andel za najlepszą jazzową płytę roku (2012, 2022) w Czechach. Współpracował m.in. z Januszem Muniakiem, Piotrem Wojtasikiem, Grzegorzem Karnasem, Markiem Dyjakiem,  zepołami Inner Spaces i New Bone. Saksofonista tenorowy i sopranowy Marcin Kaletka jest absolwentem Akademii Muzycznej w Katowicach oraz Frost School of Music, University of Miami. Jest także wykładowcą Akademii Muzycznej w Katowicach. Współpracował m.in. zPiotrem Wojtasikiem, Erykiem Kulmem, Agą Zaryan, Leszkiem Możdżerem, Dariuszem Oleszkiewiczem.

Organ Spot tworzą unikalną fuzję jazzu i tradycji organów Hammonda, łącząc klasyczne inspiracje z nowoczesnym brzmieniem. Album Oitago” jest symboliczną podróżą dźwięków, balansującą między melancholią a euforią, nawiązującą do tajemniczej legendy. Sesja  zawierającym sześć autorskich kompozycji oraz dwa standardy jazzowe („Alone Together” oraz „Spring Can Really Hang You Uo The Most”). To zgrabna i muzycznie wiarygodna historia muzyczna inspirowana legendą o młodym muzyku Dżet-Sanie, który odkrył mistyczną mądrość płynącą z rzeki. Filozofia Oitago, oparta na harmonii życia i muzyki, stała się metaforą twórczej podróży zespołu.

Dionizy Piątkowski