„Całonocne czuwanie” – to cykl nabożeństw celebrowanych przez wyznawców prawo­sławia w wigilię wszystkich świąt i każdej Małej Paschy – czyli niedzieli. „Wieczernia”, „Powieczerije”  i „Uureniya” odprawiane są od wieczora po świt. Pośród wielu kom­pozytorów, którzy opracowywali tekst „Całonocnego czuwania” jest  Sergiusz Rachmaninow – wybitny rosyjski kompozytor i pianista.

Siergiej Wasiliewicz Rachmaninow (1.04.1873-28.03.1943) – pochodził ze starego rodu, wywodzącego się od XIV-wiecznego hospodara Mołdawii Stefana I. Rodzice byli muzykami-amatorami. Naukę gry na fortepianie rozpoczął  jako kilkulatek, by mając lat 9 został zostać „studentem” Konserwatorium Petersburskiego oraz Konserwatorium Moskiewskiego, klasę fortepianu ukończył w 1891 roku, a kompozycji – w 1892 ( otrzymując złoty medal za operę „Aleko”). Początkowo Rachmaninow postanowił poświęcić się kompozycji ( udany „ Koncert fortepianowy cis-moll „ oraz  poemat symfoniczny „Kniaź Rościsław”). Niezadowolony ze swej „ I Symfonii” poświęcił się dyrygenturze, występował także jako pianista, przyczyniając się m.in. do popularyzacji dzieł Skriabina. Przełomem w karierze Rachmaninowa stała się Rewolucja Październikowa: pod koniec 1917 wraz z całą rodziną wyjechał z Rosji do Szwecji, potem do USA. Jako pianista odniósł w spory  sukces: koncertował w Ameryce, odbył także liczne trasy koncertowe po Europie, w 1933 osiadł w Szwajcarii, ale w 1939 powrócił do USA, gdzie pozostał do końca życia. W jego spuściźnie fonograficznej znalazły się doskonałe interpretacje Bacha, Händla, Mozarta, Beethovena, Schuberta, Mendelssohna, Schumanna, Liszta, Griega, Czajkowskiego, Borodina, Debussy’ego, Skriabina. Potwierdzają one sławę Rachmaninowa jako jednego z czołowych pianistów XX wieku.

„ All-Night Vigil”  to starannie dobrane brzmie­nia o dyskretnej, nowoczesnej harmonii, które znakomicie oddają akustykę wschodnio-chrześcijań­skiej świątyni. Zmiany obsady (od trój- do jedenastogłosu) i polichóralność pokazują swoistą teatralność cerkiewnych nabożeństw, których akcja rozwija się na kilku planach, w różnych punktach świątynnej przestrzeni. Szczególnie kontrastują tu ze sobą i idealnie łączą się dźwięczne, krystaliczne rejestry głosów żeńskich z głosami męskimi, wśród których głębokie znaczenie mają, rzadko spotykane w zachodniej kulturze basy basso profondo.  Znakomite popisy wokalne (Agnieszka Rehlis mezzosopran, Rafał Bartmiński tenor, Krzysztof Drugow bas) doskonale współbrzmią z  Chórem Opery i Filharmonii Podlaskiej kierowanym przez Violettę Bielecką.

Dionizy Piątkowski