Tomasz Stańko  (11.07.1942-29.07.2018) należy do elity światowego jazzu. Był także jednym z niewielu rodzimych jazzmanów, którzy swą konsekwencją twórczą nadali terminowi „polish jazz” wymiar uniwersalny. Ceniony za nagrania z Krzysztofem Komedą, Andrzejem Trzaskowskim, Zbigniewem Seifertem, podziwiany za nagrania z Danielem Humairem, Edwardem Vesalą, Palle Danielsonem. Ważne miejsce w twórczości Stańki zajmuje muzyka filmowa i teatralna. Jest autorem ścieżki dźwiękowej m. in. do “Dziury w ziemi”, “Trądu”, “Pożegnania z Marią”, muzyki do spektakli “Wyzwolenie” i “Balladyna”, licznych tematów jazzowych. Jest niewątpliwie jednym z najwybitniejszych jazzmanów europejskich. Jego liczne nagrania dla prestiżowych oficyn fonograficznych ( teraz głównie dla ECM Records) oraz udział w jego projektach wybitnych muzyków świadczą o szczególnej roli jaką Tomasz Stańko i jego muzyka odgrywają we współczesnym jazzie. Koncert jego  nowego zespołu  wraz z orkiestrą NOSPR pod kierunkiem Krzysztofa Herdzina jest kolejnym dowodem na uniwersalność muzyki trębacza oraz jego kreatywną elastyczność w prezentowaniu nowoczesnego jazzu.

Tomasz Stańko był wszechstronnie wykształconym muzykiem jazzowym, absolwentem PWSM w Krakowie w klasie trąbki. Mimo klasycznej edukacji muzycznej od najmłodszych lat zafascynowany był jazzem. Jeszcze będąc uczniem szkoły średniej założył z Wacławem Kisielewskim kwartet, z którym wystąpili w klubie Helicon. To poznani tam muzycy już  od 1961 roku zapraszali go na tzw. jam sessions, które systematycznie odbywały się w klubie Pod Jaszczurami. Z pewnością te nieformalne koncerty  zaowocowały zaproszeniem w 1962 roku do zespołu Jazz Darings, który stał się niebawem faworytem polskiego jazzu i zyskał doskonałe rekomendacje ( np. na Konkursie Amatorskich Zespołów Jazzowych Polski Południowej  zdobyli dwie główne nagrody – zespołową i indywidualną dla T. Stańki). W 1963 roku, co okazało się kolejną nobilitacją dla młodego trębacza, został zaproszony do współpracy przez Krzysztofa Komedę. Choć skupiony był wokół własnej muzyki oraz  kreatywnej współpracy z Komedą , koncertował i nagrywał wspólnie także z  Andrzejem Trzaskowskim, Berntem Rosengrenem, Zbigniewem Namysłowskim. Współpraca ta  trwała do 1967 roku i mobilizowała trębacza do innych, twórczych poszukiwań. Dla nowej koncepcji utworzył autorski kwartet ( przekształcony później w kwintet) w którym najczęściej grał  z basistami ( Bronisławem Suchankiem lub Janem Gonciarczykiem), saksofonistami ( Januszem  Muniakiem i Zbigniewem Seifertem) oraz perkusistą Januszem Stefańskim. Z zespołem tym Tomasz Stańko sporo koncertował w kraju i zagranicą budując doskonałą bazę dla swoich przyszłych, nowoczesnych koncepcji jazzu. Dopiero w 1973 roku rozwiązał  stały zespół i przystąpił do realizacji kolejnych projektów artystycznych. W tym celu założył formację Freelectronic, która stała się for-pocztą awangardowej koncepcji trębacza. Współpracował z Andrzejem  Kurylewiczem,  Adamem Makowiczem, Januszem Skowronem, Witoldem Szczurkiem, Tomaszem  Szukalskim, Edwardem Vesalą i Peterem Warrenem. Coraz częściej koncertował solo, biorąc na siebie ciężar kreacji ekspresyjnej improwizacji.

Music for K jest pierwszym autorskim albumem kwintetu Tomasza Stańko. Wydany w 1970 roku i  dedykowany Krzysztofowi Komedzie, w którego zespołach Stańko grał i którego muzyka miała na niego duży wpływ. Jednocześnie jest Stańko artystą, który zapraszany bywa do projektów innych twórców: nagrywa ze Studiem Jazzowym Polskiego Radia (Jana Ptaszyna Wróblewskiego) oraz grupą Sławomira Kulpowicza – In Formation. Swoimi koncertami i nagraniami zdobywa ogromną popularność zarówno wśród krytyków jak i publiczności. Koncertuje w Europie, USA oraz Azji a do swoich kolejnych zespołów pozyskuje takich wybitnych  muzyków  jak Cecil Taylor, John Surman, Gary Peacock, Arild Andersen, Daniel Humair, Dave Holland, Don Cherry, Dino Saluzzi, Albert Mangelsdorff, Eddie Gomez, Jan Garbarek, Jack De Johnette, Palle Danielson.

Nie bez znaczenia jest tutaj pozycja, jaką Tomasz Stańko zyskał na europejskim rynku jazzowym poprzez nagrania dla prestiżowej monachijskiej wytwórni ECM Records. To dla producenta Manfreda Eichera zrealizował znamienite albumy „ Litania ” oraz „ From The Green Hill ”, które w katalogu ECM Records są bodaj najważniejszymi ( obok nagrań Keith Jarretta, Jana Garbarka) nagraniami jazzu ostatnich dekad. Tomasz Stańko nie musi udowadniać , że jest dzisiaj jednym z najważniejszych artystów jazzu. Ogromny dorobek muzyka jest tutaj rekomendacją nie wymagająca żadnej argumentacji. Potencjał twórczy, elokwencja, technika i barwa brzmienia trębacza są  porywające. To artystyczny, kreatywny, charakterystyczny i niepowtarzalny jazz Tomasza Stańko.

Dionizy Piątkowski