Sun Ra – jedna z najbardziej niezwykłych postaci w historii muzyki współczesnej. Twierdził, że na ziemię przybył z Saturna w dniu, którego nie może wyjawić ze względu na jego astrologiczne znaczenie. Źródła podają różne daty urodzin artysty ( jako Herman P. Blount urodził się 22.05.1914 roku w Birmingham , Alabama USA; zmarł 30.05.1993 roku w Chicago). Także prawdziwe nazwisko muzyka otacza aura tajemniczości: w latach 30-tych i 40-tych występował jako Herman „Sonny” Blount, posługiwał się także imieniem Sonny Lee. Niezależnie od prawdy, przez z górą czterdzieści lat znany był jako Sun Ra. Sam nieraz mówił swoim słuchaczom: „Jedni mówią o mnie Mr. Ra, inni Mr. Re. Wy możecie nazywać mnie Mr Mistery „. Sun Ra wywarł ogromny wpływ na współczesną muzykę: od Funkadelic przez Karheinza Stockhausena do Art Ensemble Of Chicago.
Sun Ra ( ur. 22.05.1914 roku (??) w Birmingham , Alabama USA; zmarł 30.05.1993 roku w Chicago) – to jedna z najbardziej niezwykłych postaci w historii muzyki współczesnej. W młodości słuchał nagrań klasycznych wokalistek bluesowych, takich jak Bessie Smith czy Ethel Waters i został wielbicielem grupy swingowej prowadzonej przez Fletchera Hendersona. Debiutował w latach 30-tych w Chicago jako pianista, aranżer i kompozytor u boku takich artystów, jak Fess Wheatley i Oliver Bibb. W 1946 roku akompaniował jazzmanom występującym gościnnie w chicagowskim Club DeLisa (m.in. Joe Williams i LaVern Baker). Pisał także aranżacje dla Hendersona, który był jego idolem i przez piętnaście miesięcy rezydował w tym samym klubie. Później Sun Ra pracował z Dukes Of Swing (basisty Eugene’a Wrighta), grał także z Colemanem Hawkinsem i Stuffem Smithem. Na początku lat 50-tych zaczął prowadzić własne małe zespoły, do których zaprosił Pata Patricka i Johna Gilmore’a. W połowie dekady miał już do dyspozycji 10-osobowy big-band o nazwie Arkestra, który w 1956 roku zadebiutował albumem „ Sun Song”.
Początkowo Arkestra prezentowała idiosynkratyczny be-bop z aranżacjami w stylistyce Duke’a Ellingtona i Tadda Damerona, jednak już na początku lat 60-tych zmieniła się w najbardziej zaawansowaną i eksperymentalną grupę tamtego okresu. Sun Ra jako jeden z pierwszych liderów jazzowych używał dwóch saksofonów basowych, elektrycznej gitary basowej i elektronicznych instrumentów klawiszowych. Był także prekursorem pełnego i niczym nie krępowanego użycia perkusji oraz polirytmii, otwierając drogę solowym i grupowym improwizacjom. Sun Ra zaznaczył swoją obecność także w szerszym kontekście kulturowym: wskazywał na afrykańskie korzenie jazzu, nawoływał czarnych do dumy z ich własnej historii, a także głosił duchowy i mistyczny wymiar muzyki (istotne czynniki w kulturowo-politycznym odrodzeniu murzyńskiej społeczności w latach 60-tych oraz np. ruchu AACM i nowojorskiego loft-jazzu). Pod koniec lat 50-tych Sun Ra założył własną wytwórnię, Saturn Records (znaną też pod nazwą Thoth), w której nagrał większość swoich utworów. Wiele nagrań doczekało się reedycji w latach 60-tych i 70-tych nakładem firmy Impulse. Niemal każda płyta wydana przez Saturn Records ukazała się w ograniczonej liczbie, w białej lub ręcznie kolorowanej okładce i stanowi obecnie rarytas dla kolekcjonerów. Fakt, iż longplaye Sun Ra to rarytasy, iż często brakuje na nich szczegółów o okolicznościach powstania, że czasem ukazują się pod różnymi tytułami, a niektóre „nowe” płyty zawierają po jednej stronie z dwóch starych albumów sprawia, że spisanie kompletnej i dokładnej dyskografii jest właściwie niemożliwe.
Mimo kłopotów finansowych i zmian miejsca zamieszkania z Chicago do Nowego Jorku (1961), a później do Filadelfii (1968), Sun Ra zdołał utrzymać istnienie Arkestry. Przez ponad trzydzieści lat działalności zespół występował pod różnymi nazwami, m.in. Astro-Infinity Arkestra, Blue Universe Arkestra, Cosmo Jet Set Arkestra i Year 2000 Myth Science Arkestra. Przez grupę przewinęli się m.in. tacy muzycy, jak: Ahmed Abdullah, Marion Brown, Richard Davis, Robin Eubanks, Craig Harris, Billy Higgins, Frank Lowe, Julian Priester, Marshall Allen, Ronnie Boykins, Lex Humphries, Clifford Jarvis, Pharoah Sanders, James Spaulding oraz najbliższy liderowi, John Gilmore. Gościnnie w zespołach Sun Ra grali także Lester Bowie, Don Cherry i Archie Shepp. Wielu muzyków grało krótko w Arkestrze, inni – zwłaszcza Gilmore i Allen – byli obecni przy wszystkich projektach, koncertach i nagraniach. Część muzyków z podstawowego składu zamieszkała we wspólnym domu, w którym Sun Ra wprowadził ścisłą dyscyplinę ( zabronione były narkotyki i alkohol). Mówi się też, że to właśnie Sun Ra namówił Johna Coltrane’a do zerwania z nałogiem narkotykowym (Coltrane pobierał lekcje gry na saksofonie u Gilmore’a). Niemal od samego początku członkowie zespołu prezentowali się na scenie w egzotycznych strojach, zwykle z motywami odnoszącymi się do kosmosu i starożytnego Egiptu. Do swoich występów włączali pokazy świetlne, taniec, pantomimę, mieli także zwyczaj wchodzenia między widzów, wyśpiewując o swoich podbojach innych planet („przemierzamy kosmiczne przestrzenie, z planety na planetę”).
W latach 70-tych Sun Ra zaczął poszerzać repertuar zespołu o bardziej tradycyjny materiał, zwłaszcza kompozycje big-bandowe takich twórców, jak Ellington, Henderson, Jimmie Lunceford i Jelly Roll Morton. Jednocześnie nie zaniedbywał muzyki jazz-funkowej i nadal wykonywał swoje przenikliwe free-jazzowe improwizacje na syntezatorze. Niezależnie od często nie najlepszej jakości nagrań, zespołowi udało się zrealizować niewątpliwie wybitne albumy – zwłaszcza na początku i w połowie lat 60-tych ( Jazz In Silhouette, Rocket Number Nine Take Off For The Planet Venus, The Heliocentric Worlds Of Sun Ra, Volumes 1 & 2, Nothing Is, The Magic City), a także pod koniec lat 70-tych (Media Dreams, Disco 3000, Omniverse, Sleeping Beauty, Strange Celestial Road, Sunrise In Different Dimensions). Od czasu do czasu Arkestra brała udział w nagraniach innych wykonawców. Zespół zagrał trzy utwory na płycie Unsung Stories Phila Alvina, wykonał też „Pink Elephants” na płycie „ Stay Awake” Hala Willnera z muzyką do filmu Disneya, co doprowadziło do bardziej regularnej współpracy z tą wytwórnią pod koniec lat 8-tych. Wybrani członkowie zespołu grali w małych zespołach towarzyszących Sun Ra, na przykład New Steps i Other Voices, Other Blues zostały zrealizowane z udziałem Sun Ra, Gilmore’a, Michaela Raya i Luqmana Ali . Sun Ra był także autorem solowych albumów fortepianowych: Monorails & Satellites , Aurora Borealis, St Louis Blues Solo Piano, Visions (duet z Waltem Dickersonem). W jego stylu gry na fortepianie można się doszukać techniki Counta Basiego, dysonansu Theloniousa Monka i odrobiny europejskiego impresjonizmu.
Sun Ra wywarł ogromny wpływ na współczesną muzykę: od Funkadelic przez Karheinza Stockhausena do Art Ensemble Of Chicago. Zajmował się również poezją i filozofią, opublikował kilka tomów swoich dzieł. Spora część krytyki skupiała , niestety, uwagę wyłącznie na dziwacznych kostiumach i „kosmicznych przyśpiewkach” zespołu, uznając występy Sun Ra za cyrk, a jego samego za wariata i szarlatana. Jednak większość jego poglądów i deklaracji nie była pozbawiona sensu, jeśli tylko spojrzeć na nie w kontekście kultury afro-amerykańskiej. Sun Ra był jednym z wielkich wizjonerów naszych czasów: nie tylko posiadał marzenie, ale spełnił je ostatnimi czterdziestoma latami swojego życia. Pokazał wszystkim jak dzięki wyobraźni, poświęceniu i umiłowaniu piękna można stworzyć własną przyszłość i sprawić, że to, co niemożliwe staje się rzeczywistością.
