Album „Roma”, nagrany na żywo w rzymskiej Auditorium Parco della Musica w listopadzie 2018 roku, dokumentuje spotkanie króla włoskiego jazzu, trębacza Enrico Ravy z Joe Lovano– mistrzowskim amerykańskim tenorzystą ( którego rodzinne korzenie sięgają przodków z Sycylii).
Enrico Rava zafascynował się już w latach 60-tych jazzem nowoorleańskim, grywał na puzonie w różnych zespołach dixielandowych w rodzinnym Turynie. Zauroczony muzyką Milesa Davisa i charakterystycznym brzmieniem jego trąbki, zdecydował się na zmianę instrumentu. Pierwszą, profesjonalną, jazzową współpracę nawiązał ( w 1965 roku) z koncertującymi w Rzymie muzykami amerykańskimi. Najciekawszą okazała się współpraca z saksofonistą Gato Barbierim oraz pianistą Mal’em Waldronem. Rozpoczął także regularną współpracę (1966-69) z saksofonistą Lee Konitzem. W 1967 roku wraz z saksofonistą Steve’m Lacy’m odbył pierwsze, entuzjastycznie przyjmowane koncerty w Nowym Jorku. Ważną dla kariery Ravy okazała się także współpraca (koncerty i nagrania) z Roswellem Ruddem, z którym występował w latach 1969-78. Spore uznanie włoski trębacz zdobył w połowie lat 70-tych koncertując z warsztatową formacją Globe Unity Orchestra. W latach 80-tych Rava decyduje się na powrót (z Nowego Jorku) do Włoch; zakłada własne zespoły, z których najciekawszymi okażą się kwartety z Tony’m Oxleyem, Art Farmerem, Enrico Pieranuzzim, Archie Sheepem, Naną Vasconcelos’em oraz nagrania i koncerty z Donem Cherrym, Charliem Hadenem, Dollarem Brandem, Carlą Bley, Dino Saluzzim, Johnem Abercrombiem. Autorskie projekty w ramach Rava String Band i arcyciekawe „Enrico Rava Plays Italian Composers”, ”Rava Plays Carmen” i ‘Rava l’Opera Va” z przepięknymi, jazzowymi interpretacjami klasycznych kompozycji Pucciniego, Bizeta, Nino Roty, Albioniniego. Program „Enrico Rava Plays Italian Composers” uhonorowany został jako najważniejsze europejskie wydarzenia jazzowe. Z takimi rekomendacjami Enrico Rava stał się przez kolejne dekady atrakcja wielu znamienitych scen i festiwali, ale także wiodącym artystą monachijskiej ECM Records, która skrupulatnie dokumentuję wszystkie artystyczne projekty włoskiego trębacza i kompozytora. Melancholia jazzowej struktury oraz improwizacji miesza się teraz z grzecznym, impresjonistycznym brzmieniem uwielbianym przez producenta M.Eichera i wbrew składnej synorystyce i tęsknocie fraz hard-bopu mamy w „Roma” niezwykle ciekawą sesję, kolejną w przebogatej dyskografii włoskiego trębacza.
Natomiast grę Joe Lovano cechuje piękny ton, gładkie linie melodyczne, przejrzyste poczucie rytmu, a jego najlepszymi wizytówkami są wcześniejsze nagrania w trio Paula Motiana i Billa Frisella. Przebogata dyskografia ( głównie dla Blue Note Records) to wspaniałe projekty tego znamienitego tenorzysty. Joe Lovano był pod wielkim wpływem ojca – saksofonisty jazzowego z rodzinnego Cleveland. Przełomowym okazały się lata nauki w bostońskiej Berklee School of Music, gdzie studiował w klasie Gary’ ego Burtona; poznał też tam swych przyszłych kolegów-muzyków: Billa Frisella i Johna Scofielda. Po powrocie – w połowie lat 70-ych – do Ohio, grał na saksofonie tenorowym w grupie legendarnego Lonnie’go Listona Smitha. W zespole tym zadebiutował (1974 ) nagrywając album „ Aphrodisiac For A Groove Merchant”. Okazjonalne koncertował z organistą, Brother Jack’iem McDuffem, by w 1976 roku przenieść się do Nowego Jorku, gdzie grywał wraz z Albertem Dailey’em i Chetem Bakerem, w big-bandach Woody’ego Hermana i Mela Lewisa. Ważnym okazała się dla młodego saksofonisty współpraca z Paulem Motianem, z którym koncertował i nagrywał całą dekadę lat 80-ych. Powracał także do współpracy z Billem Frisellem (Motian i Frisell pojawili się na albumie Lovana „Worlds”), grał u legendarnego perkusisty Johna Coltrane’a – Elvina Jonesa. Pod koniec lat 80-tych pracował z Charlie Haden’s Liberation Music Orchestra, by wkrótce nawiązać dłuższą współpracę z Joe Scofieldem. Z modnym gitarzystą nagrał albumy „Time On My Hands” oraz „ What We Do ” i chyba dzięki takiej rekomendacji podpisał autorski kontrakt z prestiżową Blue Note Records. Natychmiast zrealizował doskonale przyjęty album „ Landmarks ” (1991 roku) i na wyciagnięcie ręki miał najlepszym muzyków skupionych wokół wytwórni. Przy realizacji albumu „ Universal Language ” w studio Blue Note spotkali się m.in. Jack DeJohnette, Charlie Haden, Steve Swallow, Tim Hagans, Scott Lee, Kenny Werner i Judi Silverman. Dla wybitnego muzyka album „ Bird Songs” stał się płytą jubileuszową, celebrująca jego 20-letni związek z oficyną Blue Note Records. To dla tej najważniejszej oficyny jazzu J. Lovano zrealizował ponad dwadzieścia autorskich albumy, w tym nagrodzony Grammy Awards „52nd Street Themes”.
Teraz Enrico Rava i Joe Lovano tworzą porywający kwintet, w skład którego wchodzi liryczny pianista Giovanni Guidi, dynamiczny perkusista Gerald Cleaver i wschodzący basista Dezron Douglas .Uwielbiane melodie dwóch liderów zespołu stanowią trzon programu, w tym zawiłe „Interiors” i „Secrets” (Enrico Ravy) oraz energiczny bluesowy „Forth Worth” ( Joe Lovano), który przypomina w napięciu energię rodem z koncepcji Ornette’a Colemana i Dewey’a Redmana. Album „Roma” to także zestaw nowoczesnych i koncepcyjnych kompozycji :od „Drum Song” J.Lovano po legendarny „Spiritual” Johna Coltrane’a i pogodny standard „Over The Rainbow” Harolda Arlena.
